|
Garta Xeer-beegti iyo
Xeerarka Soomaalida |
Mawduucan waxa
qoray soona ururiyay Cabdi Maxamed Xirsi (C/Salaan Caara-dhuub) oo ah
nin dhaqanyahan ah isla markaana ah abwaan dhinaca gabayada iyo guud
ahaan suugaanta ku af dheer, taas oo ay noo suurta gashay inaanu ka
lisno mawduucan murtida badan xambaarsan oo uu in muddo ah ururintiisa
ka shaqaynayay, laakiin dhinaca kalena waxa tifaftirka kala qayb
qaatay bahda Haatuf, iyadoo uu mawduucani si joogto ah maalin walba
ugu soo bixi doono bogaga wargeyska Haatuf.
Mawduucan la magac baxay Garta Xeer-beegti iyo xeerarka Soomaalida
waxa uu ku saabsan yahay garnaqsigii dhinaca dhaqanka ee Soomaalida
iyo xeerarkii lagu dabakhi jiray marka ay yimaadaan dhibaatooyin iyo
isqabsiyo u baahda in xal loo helo iyo in la kala saaro dadka ay
arrimuhu dhexmareen. Sidaa darteed waxa taas oo kale la yidhaahdaa
Garnaqsi waxaana loo saaraa guddi-dhaqameed loo yaqaan xeer beegti,
sidoo kale xeerarka ay garahooda ku dabakhaan oo ah xeerarka u yaal
beelaha ama qabaa’ilka ayay u cuskadaan gar-qaadkooda.
Sida la ogyahay ummad kasta khilaafaadka iyo iska horimaadyada
dhexmara iyo xataa qaabka wada noolaanshahooda waxay u leeyihiin
qaabab iyo xeerar ay u maraan, taas oo ay wixii dhibaato ahna ku
xalilaan, wixii wada noolaansho ahna ku dabakhaan.
Dhibaatooyinka dhaca waxa jirta cid gaysata iyo cid xalisha, sidaa
darteed guud ahaan Soomaalidu waxay hore u lahayd oo lagu yiqiin
xeerar ay ku kala baxdo marka dhibaatooyin dhexmaraan, ama ay wax ku
qaybsato marka dano dhexmaraan, hase yeeshee marka hoos loo sii
daadego waxa laga yaabaa inay deegaamada iyo qabaa’ilku kala leeyihiin
xeerar iyo qaab-dhaqameed kala duduwan, kuwaas oo laga yaabo inay guud
ahaan iyo gaar ahaan qaarba si isku soo galaan.
Marka laga hadlayo gar xeer-beegti ereyada la isticmaalo waxa ka mid
ah gar-muslax, gar-cadaawe, jid, xeer, dacwe, igmasho, gudoon,
samatalis, hadimo talis, maah maah, murti, jillaad, booli, didiif (dedafayn),
jid-bixin, jid-bixiye, iyo ereyo kale oo badan oo aad ka dhex heli
doonto sheekadadan, laakiin mawduucan oo ah mid aad xiiso badan oo
xambaarsan macluumaad badan, isla markaana wax badan kaaga iftiiminaya
xeerarkii iyo dhaqamadii nololeed ee mujtamaca soomaalida, iyadoo ay
dadka reer Somaliland yihiin dad hodan ku ah hiddo samida dhaqanka iyo
waliba balaaqada murtida suugaaneed, sidaa awgeed waxaanu u
rajaynaynaa akhristayaashayada inay ka bogtaan mawduucan xiisaha badan
oo aan hore noociisa oo kale loogu arag ama haddii lagu arkayna uu ku
yaraa bogaga wargeysyada dalka ka soo baxa.
La soco qaybaha danbe |
|